Iconisch geel en groen, de man achter Senna’s beroemde helm: ‘Ayrton wilde opvallen’

Wie kent hem niet? Eigeel met groene en donkerblauwe streep: de helm van Ayrton Senna. Het felle geel viel op, niet alleen in de spiegel van rivalen, ook bij het publiek. Senna was altijd en overal herkenbaar. Onder het vizier stond in kleine lettertjes: painted by SID – Brasil. Sid was Sid Mosca. Op bezoek bij de makers van Senna’s iconische helm.

Dat Senna de kleuren van de Braziliaanse vlag voerde, wekte nationale trots. In de tijd dat hij zich opwerkte van Formule 1-debutant in 1984 tot wereldkampioen vier jaar later, onderging zijn vaderland een metamorfose. Na een militaire dictatuur, die Brazilië jarenlang in een ijzeren greep hield, kreeg het in 1985 een democratisch gekozen president: Tancredo Neves. Toen die daags voor hij zijn ambt aanvaardde werd getroffen door een hersenbloeding, waaraan hij niet veel later zou overlijden, betekende dat een enorme klap voor Brazilië. Senna’s helm en zijn gewoonte de Braziliaanse vlag mee te nemen bij ererondes, gaf zijn landgenoten langzaam weer zelfvertrouwen.

Snelheid en dynamiek

Sid Mosca wordt geboren in 1937 en begint zijn loopbaan als autospuiter. Daarnaast racet hij met een Volkswagen Kever in een klasse die als voorloper geldt van het huidige Braziliaanse stockcar-kampioenschap. Mosca valt meer op door zijn in fraai donkerblauw en wit gespoten auto dan door zijn rijkwaliteiten. Een concurrent vraagt of hij diens helm ook zo mooi kan spuiten. “Mijn opa sputterde even tegen, maar nam de opdracht toch aan”, zegt kleindochter Stella, die nu samen met haar vader Alan Mosca het spuitbedrijf bestiert. “Vanaf dat moment stroomden de aanvragen binnen.” Het is 1973 en Sid Special Paint is geboren.

Ingo Hoffmann, veelvoudig kampioen in de Braziliaanse stockcars, is een van de eerste serieuze klanten. Via Hoffmann, die in 1976 en ’77 drie races rijdt voor het Copersucar-team van de broers Fittipaldi, belandt Mosca in de Formule 1. Ook de Fittipaldi’s zijn onder de indruk van zijn talent. En dus mag hij de helm ontwerpen van Emerson Fittipaldi, de eerste Braziliaanse wereldkampioen Formule 1. De tweede, Nelson Piquet, volgt snel.

Onder de handen van Mosca evolueert Fittipaldi’s helm van een simpel rood-zwart ontwerp naar een dat steeds meer snelheid en dynamiek uitstraalt. Voor Piquet ontwerpt hij een helm die is geïnspireerd op een tennisbal, want Piquet was niet alleen goed in autorijden, maar ook in tennis. Geen van beiden doet iets met de kleuren van de Braziliaanse vlag. De eerste die daarom vraagt is Senna.
(tekst loopt door onder de foto)

Vreselijk trots

Vanaf de eerste dag van Sid Special Paint fungeert Alan als rechterhand van zijn vader. Hij herinnert zich nog de dag dat de jonge karter Ayrton Senna aanklopt. “Toen ik jong was ging ik al met mijn opa naar Interlagos. In onze familie is autosport altijd belangrijk geweest. Ayrton kende ik al; ik was maar een paar jaar ouder dan hij. In 1980 vroeg hij mijn vader een helm te ontwerpen. Hij wilde opvallen in het wereldkampioenschap karting en wilde dat zijn helm Brazilië zou uitstralen. Mijn vader maakte een ontwerp met een groene, blauwe en gele streep op een witte helm. Die vind ik nog steeds heel mooi, maar Senna vond hem nog niet opvallend genoeg.”

Het tweede ontwerp is de helm die we nu allemaal kennen. “Mijn vader maakte hem geel, want dat oogt jeugdig. Ayrton was immers nog jong en de helm viel op doordat toen simpelweg nog niemand met zo’n opvallend design reed. De twee horizontale strepen stralen snelheid uit, ze hebben iets aerodynamisch. Dit ontwerp was perfect voor Ayrton, die het zo mooi vond dat hij besloot het altijd te behouden. Mijn vader begreep Ayrton.”

Mosca overlijdt in 2011. Alan weet dat het veel voor zijn vader betekende dat hij de helm van de allergrootste Braziliaanse coureur mocht ontwerpen. “Door de helmen van Fittipaldi en Piquet was mijn vader in de autosport al een soort beroemdheid, zeker in Brazilië, maar de helm van Senna heeft hem nog veel bekender gemaakt. Door Ayrton werd het werk van Mosca wereldberoemd. Hij schreeuwde het niet van de daken, maar hij was er vreselijk trots op. En wij zijn vreselijk trots op hem en op Ayrton. We missen ze allebei.”
(tekst loopt door onder de foto)

Beroemde klanten

Uiteraard krijgt Sid Special Paint na Senna nog veel meer beroemde klanten. Mannen als Mika Häkkinen, Rubens Barrichello, Felipe Massa en Giancarlo Fisichella vertrouwen op het vakmanschap van vader en zoon Mosca, die nu op zijn beurt wordt bijgestaan door zijn dochter Stella. Ook familieleden van oude klanten weten Sid Special Paint te vinden, want de helmen van Christian en Pietro Fittipaldi, Nelsinho Piquet en Bruno Senna komen er eveneens vandaan.

In de spuitwerkplaats valt op dat de meeste verfblikken nog altijd de kleur geel bevatten. Geen wonder: een groot deel van het werk is replica’s maken van de helm van Senna. Nog altijd is daar veel vraag naar en ze worden verkocht door het Instituto Ayrton Senna, voor het goede doel.

In de showroom staan niet alleen tientallen helmen van alle grootheden die de Mosca’s tot hun klantenbestand mogen rekenen. Er staat ook een Red Bull uit 2008, die vorig jaar bij de Braziliaanse Grand Prix werd tentoongesteld op Interlagos. Ernaast staat een Jordan uit 1994, die eigendom is van Barrichello. “Rubens wilde graag dat hij hier zou staan”, zegt Alan. “Wij vinden hem prachtig. De kleuren zijn heel mooi en in ons vak kijken we daar natuurlijk naar.”
(tekst loopt door onder de foto)

Vaders mooiste

Naast de Jordan staat een auto die niets met Brazilië te maken heeft. Het is de Lola waarmee Arie Luyendijk de Indy 500 won. “Die vind ik erg mooi”, zegt Alan. “In het rood-wit-blauw is hij opvallend, maar toch simpel. Dat is wat we tegenwoordig missen bij de helmen van coureurs. Er zijn nu veel meer spuiters dan vroeger en al die mensen hebben een eigen stijl. Helmen van nu zijn vaak druk, met heel veel lijntjes, kleurverloopjes en vormpjes. Door die overkill is het steeds lastiger om een ontwerp in één oogopslag te herkennen. Als ik naar de stijl van mijn vader kijk, vind ik hem er nog steeds bovenuit springen. Zijn helmen zijn simpel, minimalistisch bijna. Zijn werk herken je meteen, elke helm is als een handtekening van Sid.”

Op de gewetensvraag welke helm uit het oeuvre van zijn vader hij de mooiste vindt, moet Alan lang nadenken. “De helm van Piquet vind ik zijn beste werk. De vorm van de tennisbal en de manier waarop de druppel daarin verweven is, die zowel snelheid als stijl uitstraalt: dat maakt het een heel intelligent ontwerp. De helm van Ayrton is simpeler van opzet, maar het is de meest dierbare helm die mijn vader gemaakt heeft. Als ik nu het stickertje met Painted by SID – Brasil op zo’n mooie gele helm plak, doet me dat nog steeds heel veel. Mijn naam is niet belangrijk; die helm is van mijn vader en Ayrton. Dat is genoeg voor mij.”