Mannen achter Max, deel 1: de andere passie van Helmut Marko -

FORMULE 1 Magazine verzorgt tijdens de zomerstop een drieluik over bepalende figuren in het (race)leven van Max Verstappen. In deel 1 van Mannen achter Max vandaag een gesprek met Helmut Marko. Niet over autosport, maar over een geheel andere passie die hij naast het racen heeft.

Paarse sectoren, milliseconden, competitie, Max Verstappen en Formule 1 vormen zijn tweewekelijkse adrenalineshot, kunst, onroerend goed en zijn vier hotels een welkome zakelijke afleiding. Doctor Helmut Marko is veel meer dan alleen Red Bulls motorsportadviseur. “Ik investeer graag in jonge kunstenaars.”

De wereld kent hem als de bikkelharde topman van Red Bull Racing. Helmut Marko laat zich bij zijn beslissingen die betrekking hebben op beide Formule 1-teams van de energiedrankjesfabrikant, dus inclusief AlphaTauri, zelden leiden door emotie maar door de ratio. De miljoenen die zijn parttime werkgever in de sport steekt, moeten immers welbesteed worden. De Oostenrijker kent als ondernemer en fervent kunstverzamelaar de waarde van geld al te goed.

Vier hotels bezit Marko inmiddels, allemaal in de omgeving van Graz, zijn geboortegrond. Het Schlossberghotel, Augartenhotel, Lendhotel en Kai36 zijn stuk voor stuk betaalbare, onbevlekte pareltjes. Ze hebben, afgezien van de eigenaar, nog een ander ding gemeen: ze hangen of staan vol met (veelal) moderne kunst. Schilderijen, sculpturen en beelden, het is volgens de gastheer een bonte verzameling. En al het werk is hoogstpersoonlijk door Marko aangekocht. Naast autosport is kunst een misschien nog wel grotere passie van de 80-jarige Oostenrijker. “Ik heb nog een heel ander leven naast Formule 1”, bekent Marko. Gelukkig maar, voegt hij er aan toe. “Anders word je een vakidioot. En dat ben ik niet.”

Doctorsgraad

Aan de rand van een zwembad op een vroege zondagochtend in Bahrein wil Marko bij wijze van uitzondering wel eens uitweiden over zijn fascinatie voor kunst en het runnen van vier hotels. Het is een kant die slechts weinig mensen van hem kennen, ook omdat hij er zelf nooit over begint. Als coureur was hij niet direct bezig met de toekomst, zegt hij. Dat hij over een goed stel hersens beschikte werd op de Karl Franzens Universiteit wel duidelijk, Marko studeerde in Graz rechten en haalde er een doctorsgraad, maar het racende leven bood hem aanvankelijk meer dan voldoende.

Aan dat betrekkelijk onbezorgde leventje komt begin juli 1972 een abrupt einde. Een steentje doorboort tijdens de Franse GP in Clermont-Ferrand zijn vizier en raakt zijn linkeroog, dat hij daardoor kwijtraakt. Het betekent einde racecarrière. “Na dat ongeluk had ik het zwaar, heb een moeilijke tijd gehad”, erkent Marko. “Ik had altijd van Formule 1 gedroomd, stond op het punt om een contract met Ferrari te tekenen. Maar plotseling was alles voorbij. En dan val je in een groot, zwart gat.”

Marko is 29 wanneer zijn veelbelovende toekomst in de Formule 1 in de knop is gebroken. “Ik heb toen diep en lang nagedacht: wat ga ik met mijn toekomst doen?” Het antwoord op die prangende vraag lag dichter bij huis dan hij aanvankelijk vermoedde. “Mijn vader was in Graz eigenaar van een vrij primitief Gasthaus met enkele kamers. Zullen we daar een hotel gaan beginnen? Ik had door het racen altijd al redelijk veel gereisd, had ook wel wat ideeën voor ene hotelconcept.”

Tekst gaat verder onder de foto

Het fundament voor een nieuwe toekomst werd daar gelegd, beseft Marko een halve eeuw later. “Het was verder heel simpel: de locatie was goed, maar Gasthaus Schlossberg is wel een oud gebouw uit 1400. En om zulke gebouwen te renoveren, dat is altijd een hele uitdaging. Ze hebben veel onderhoud nodig, de gangen zijn klein en smal en de muren zijn twee meter dik.”

Kunsthotel

Het voormalige Gasthaus heeft een grote transformatie ondergaan. Marko voegde aan het ‘individuele hotelconcept’ nog een artistiek element toe. “Hoogwaardige kunst in de hotels en kamers, waarmee mensen zich kunnen identificeren”, stelt hij. Van lobby tot tuin, van kamer tot eetzaal. Een goede marketingstrategie deed volgens Marko de rest. Hoewel in alle vier hotels (de dagelijkse leiding is in handen van vrouwen) kunst een prominente plek heeft, wordt het Schlossberghotel als een echt kunsthotel beschouwd.

Marko heeft veel tijd, geld en passie in zijn levenswerk gestopt. Hij noemt de hotels liefkozend ‘kleine musea’. “In eerste instantie hadden we alleen schilderijen, maar nu ook veel beelden.” Een van Marko’s favoriete kunstenaars is de Amerikaan Frank Stella, wiens werken voor honderdduizenden dollars worden verkocht. “Ik heb veel contact met hem”, verklapt Marko. “Hij is weleens bij races. In Amerika behoort hij tot de top-5 van kunstenaars.” Aan Stella kleef één minpuntje, grapt Marko. “Hij is fan van Ferrari. Maar goed…”

Alle kunstwerken in Marko’s hotels zijn origineel. Op de vraag of er ook replica’s aan de muur hangen, schudt hij licht geërgerd het hoofd. “Nee, nee, nee. Tuurlijk niet.” De totale collectie beslaat inmiddels, verzekert Marko, meer dan duizend werken. “Het is een behoorlijke verzameling.” De liefde voor kunst stamt uit het verre verleden. “Als jonge student interesseerde het mij al. ’s Avonds kwamen we vaak met kunstenaars bijeen, was altijd heel gezellig.” Marko’s ondeugende glimlach verraadt dat het in die sessies niet alleen maar over kunst ging.

Raakvlakken

In de herfst van zijn leven, maar nog boordevol energie en geldingsdrang, vormt kunst het perfecte tegenwicht voor de dynamiek en stress van de Formule 1. Er zijn ook raakvlakken, zoals oog voor talent. “Ik ben vooral in jonge kunst en kunstenaars geïnteresseerd”, aldus Marko. “Daar investeer ik ook het liefste in. Het is wat dat betreft eigenlijk net als met coureurs. Talent zien, ontdekken en veder helpen: dat is de uitdaging.”

‘Als de kans zich voordoet’, trekt, zo bevestigt Marko, er op uit. Tijdens Grands Prix is er soms ruimte voor. Maar wel steeds minder. “Een raceweekend is zo compact en vol. Maar als er voldoende tijd is, ga ik naar een museum of soms een grote kunstbeurs. Ik ben ooit eens eerder naar China gegaan om er naar het werk van jonge kunstenaars te gaan kijken. Ik heb er toen ook relatief veel gekocht. In Maleisië net zo. Daardoor is de verzameling zeer internationaal”, meent Marko. Over de waarde ervan haalt hij zijn schouders op. Een kunstverzamelaar denkt niet aan geld, maar aan de schoonheid van de werken.

Heer Marko, nog een laatste vraag. Uw land heeft grote componisten voortgebracht. Bent u net zo verzot op klassieke muziek als op uw kunst?
“Ik houd van klassiek, maar wel licht klassiek. Toch, om heel eerlijk te zijn: ik hoor liever Frank Sinatra dan klassieke muziek. Of The Beatles. Hardrock is niks voor mij, nee. Tiroler muziek ook niet.” Lacht hard: “Jodelen is voor de toeristen uit Nederland bij de après ski, ja. Van Maria Callas heb ik ook veel thuis. Als ik tot rust wil komen, luister ik naar Callas. In onze hotels spelen we nauwelijks muziek, echt minimaal. Soms hebben we live muziek, maar verder? We hechten veel waarde aan rust.”

Dit verhaal verscheen eerder in FORMULE 1 Magazine, nummer 9 van 2023.