1 mei was tot die dag in 1994 gewoon de Dag van de Arbeid, net als in de rest van de wereld. Maar sinds volksheld Ayrton Senna het leven liet is 1 mei voor Brazilianen wat 9/11 voor Amerikanen is. FORMULE 1 Magazine was in 2019 te gast in São Paulo op het Instituto Ayrton Senna.  

Zijn naam waart elk raceweekend rond op de circuits, het Senna-kraampje in de fanzone met zijn memorabilia vindt nog altijd gretig aftrek. En daar zit een enorme operatie achter, het is één van de manieren waarop het Instituto Ayrton Senna jaarlijks miljoenen binnenhaalt om de droom van Ayrton waar te maken. Rijk of arm, ieder kind hoort te kunnen dromen van een betere toekomst.

Door de lens van Peter: Een welgemeend ‘opzouten’ van Ayrton Senna

“Normaal gesproken hebben bedrijven een filantropische arm waarmee ze maatschappelijke projecten steunen. Wij doen het andersom, we zijn volgens mij de enige NGO met een sportmerk”, vertelt Bianca Senna. Samen met haar moeder Viviane Senna, Ayrtons zus, runt zij het instituut. Bianca, voorheen nog de manager van broer Bruno Senna, is met name verantwoordelijk voor de marketing en branding van de producten. Nog dagelijks ziet zij het effect van haar achternaam.

Iedereen kent Senna, ook in 2019
Het is en blijft nog altijd één van de meest krachtige namen die er is: Senna. Uit marketingonderzoek blijkt dat de naam nog altijd hetzelfde potentieel heeft als bijvoorbeeld Roger Federer en Michael Jordan. In 2018 kregen zo’n 160 Nederlandse baby’s, zowel jongens (49) als meisjes (115), de naam Senna. In aanloop naar de Olympische Spelen in 2016 werden Braziliaanse atleten gevraagd naar hun grootste inspiratie op sportgebied. Niet Neymar, Pelé of Gustavo Kuerten maar Senna werd het meest genoemd, terwijl de meesten te jong waren om een race van hem te hebben gezien.”

Lees ook: Senna: Toen de zon van de hemel viel

“Hij had een enorme impact op het leven van alle racefans. Hij bereikte zoveel mensen door zijn sterke karakter, zijn wil om te winnen, zijn vastberadenheid en zijn focus”, vertelt Bianca Senna. “Hij was een rolmodel en zijn naam werkte grens overstijgend. Nu, 25 jaar later, praten we nog steeds over hem. Mensen sturen nog steeds foto’s, video’s en verhalen. Op 1 mei dit jaar, op Senna Day, waren 15.000 mensen op Interlagos om hem op zijn sterfdag te eren.”

Motorsport Images

Van buitenaf gezien, strookt het kantoor van de organisatie overigens totaal niet met de magie van de naam Senna. Een anonieme kantoortoren van 25+ verdiepingen in Pinheiros, een zakendistrict van São Paulo met nul grandeur. Niets wijst erop dat dit de plek is waar de familie Senna de erfenis van de legendarische coureur beheert.

Maar bij het uitstappen van de lift sta je oog in oog met een McLaren MP4-5B, nummer 27. Eerlijk gewonnen door Senna. “Destijds hield Ron Dennis graag alles in eigen beheer in het hoofdkwartier in Woking”, weet publicist Rodrigo Franca van het instituut te vertellen. “Coureurs moesten verplicht na de race hun gewonnen trofeeën afgeven, de auto’s werden onder geen beding afgestaan aan wie dan ook. In 1990 in Monza probeerde Senna het weer eens bij Dennis. ‘Als ik de race win, houd ik de auto voor mezelf.’ Ron Dennis ging akkoord en natuurlijk won Senna de race.“

Lees ook: Longread: Senna’s laatste vlucht, een intiem dagboek van een fataal weekend

Geld alleen lost problemen niet op

In de lobby staat ook nog een Senna-uitvoering van de Ducati 916, serienummer 001. “Die wordt nog elke maand naar buiten gereden om te starten, hij doet het nog steeds.” De lobby dient duidelijk om de gasten te imponeren, een mini-museum met uiteraard enkele helmen van Senna, een champagne-fles en een megatrofee samengesteld van alle circuits waar Senna zijn 41 overwinningen boekte.

Op de twee verdiepingen wordt vooral gewoon gewerkt, het Instituut is uitgegroeid tot een machtig bolwerk op het gebied van onderwijs. Senna gaf bij leven al tientallen miljoenen euro’s aan liefdadigheid maar kwam enkele maanden voor zijn dood tot de conclusie dat alleen geld de problemen in Brazilië niet zouden oplossen. De verschillen tussen arm en rijk waren, en zijn nog steeds, enorm. De elite heeft toegang tot uitstekend particulier (en dus peperduur) onderwijs, het aanbod op publieke scholen is summier en ondermaats. Daar zit de kiem van het probleem, menen Ayrton en zijn zus Viviane. Het wordt de missie van het Instituto Ayrton Senna dat zes weken na Senna’s dood wordt opgericht.

“In de afgelopen 25 jaar heeft het instituut 25 miljoen kinderen geholpen. Er zijn zoveel inspirerende verhalen uit ontstaan”, vertelt Bianca trots. “Een verhaal wat ik graag vertel is dat van een jongen genaamd Marcos Ferreira junior. Hij viel in 2011 een leraar aan, werd beschouwd als een verloren zaak op zijn school. Hij werd opgenomen in ons programma waar de nadruk ligt op emotionele ontwikkeling en stap voor stap ging het de goede kant op. Uiteindelijk blonk hij uit in zijn klas, vooral met lezen. Hij is leraar geworden en geeft nu les aan jeugdige delinquenten. Zijn verhaal bewijst voor mij dat onderwijs levens kan veranderen.”

Lees ook: Senna: een moderne bedevaart naar Imola

225 miljoen aan inkomsten uit Senna-merchandise alleen

Het is het resultaat van research, daar gaat het grootste deel van het budget naartoe. Recente cijfers heeft Bianca Senna nu niet voor handen maar tussen 2012 en 2017 werd er ongeveer 225 miljoen euro binnengehaald met de verkoop van Senna-artikelen. De onderzoeken richten zich op het vinden van wat Viviane en Bianca Senna een vaccin noemen. Een makkelijk toepasbare methode die zonder al te veel extra kosten kan worden gebruikt.

“Ayrton droomde van een land waar iedereen de kans krijgt om zich te ontwikkelen, net zoals hij dat heeft kunnen doen. Hij wist dat veel Brazilianen die kans niet hadden en droomde hardop van verandering.” Het instituut kan buigen op knappe prestaties, ook nu nog. Het wordt weleens gekscherend het échte Ministerie van Onderwijs genoemd. Het gaat verder waar de overheid stopt.

“Zijn verhaal is voor de eeuwigheid. Ik hoor nog elke dag van jonge racefans en zelfs coureurs die na 1994 zijn geboren, dat Ayrton hun idool is.”, zegt Bianca die niet bang is dat haar oom straks alleen nog maar een legendarische coureur was die lang, lang geleden furore maakte. “Zijn normen en waarden zijn tijdloos, zij kunnen elke generatie inspireren. Hij heeft ons een winnende formule nagelaten.“